GÜVENLİ İNTERNET KULLANIMI İÇİN ALTIN ÖĞÜTLER

Herkese Merhabalar. Günümüzde birçok alanda kullanılan, hızlı bir şekilde büyüyen ve gelişen yapısıyla internet, iyi ve kaliteli bilgilere ulaşmanın yanında (mesala bu blog sayfasını okumak gibi), zararlı olan yazılımlara da maruz kalabileceğiniz, sahip olduğunuz varlıkların kaybına neden olabilecek ortamları da beraberinde getirebilmekte ne yazık ki. Bugünkü yazımda, güvenli internet kullanımı için aklınızdan çıkarmamanız gereken (rahmetli bir ingilizce öğretmenimizin dediği gibi) "Reşat Altını değerinde" öğütler paylaşacağım sizlerle. Hadi başlayalım o zaman.

1. Öğüt: Kesinlikle "Bu benim başıma gelmez" demeyin.

Haberlere bile konu olan sayısız dolandırıcılık olayında kurbanlar arasında profesörler (Mesela bilgeliği gözlerinden okunan Prof. Dr. Canan Karatay.) bile var. Hepimiz risk altındayız ve riskler gerçekten çok yüksek. Aşağıdaki ipuçlarını izleyerek ve uyanık kalarak kendinizi ve başkalarını korumak için üzerinize düşeni yapınız lütfen.

2. Öğüt: Lisanslı yazılımlar kullanın ve yazılımlarınızı güncel tutun.

Bu öğüt genelde es geçilen, önemsenmeyen (öncelikle benim tarafımdan)  bir madde. Ancak lisansız yazılımlar kullanmanız nedeniyle tehlikelerle aniden savunmasız bir şekilde karşı karşıya kalabilirsiniz. Çünkü yüksek ücretler vermemek için lisanslama olayını yasal olmayan yollarla (crack vb.) aşmaya çalışırken kullanılan yama (patch) programlarının güvenli olduğunun garantisini kim verebilir? Burada akla şu soru gelebilir. Peki satın alınan bu yazılımların üreticisi bu uluslararası yazılım şirketlerine nasıl güveneceğiz? Ne diyebilirim haklısınız ve herşey mümkün bu dünyada.

(Naçizane şöyle bir önerim olabilir. Ülkemizde yetişen dünya çapında çok yetenekli yazılımcılar var ancak bunlar genelde yurt dışındaki şirketlerde çalışmaktalar. Bu kişiler bulunup ülkemiz için yazılımlar üretebilirler. Bu kişiler finansal olarak desteklenmeli. Biz kullanıcılar da üretilen yazılımları tercih ederek bu işe katkı verebiliriz. Tübitak tarafından geliştirilen Pardus İşletim sistemi öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarından başlamak üzere kullanılmalı. Okullarımızda da bu yazılımlar ile ilgili dersler ve içerikler geliştirilmelidir. Ayrıca programlama dersleri ilkokullardan üniversiteye kadar bütün sınıf düzeylerinde zorunlu ders olarak okutulmalıdır. Yanda linkini verdiğim videoyu yazının tamamını okuduktan sonra lütfen izleyin. https://www.youtube.com/watch?v=0XtyhqtU65g)  

İşletim sisteminiz ve programlarınızın lisanslı olması ve yazılımlarınızın güncellemelerini yüklemek çok önemlidir. Bu nedenle her zaman cihazlarınız için en son güvenlik güncellemelerini yükleyin ve işletim sisteminiz için Otomatik Güncelleştirmeler'i açın. Tarayıcı eklentilerinin de (Flash, Java vb.) güncel olduğundan emin olun.

3. Öğüt: Kimlik Avı dolandırıcılıklarına karşı dikkatli olun. Şüpheli e-postalar ve telefon görüşmelerinde uyanık olun.

Kimlik avı dolandırıcılıkları sürekli bir tehdit olarak varlığını sürdürmekte. Siber suçlular sizin kullanıcı adı ve şifreniz, bankacılık veya kredi kartı bilgileriniz gibi kişisel bilgilerinizi açığa çıkarmaya çalışırlar. Kimlik avı dolandırıcılıkları telefon görüşmesi, sms mesajı, e-posta veya sosyal ağ siteleri aracılığıyla yapılabilir. Kişisel veya finansal bilgi isteyen resmi görünümlü bir e-posta mesajına veya telefon görüşmelerine şüpheyle bakın ve kişisel bilgilerinizi bu yollarla her ne olursa olsun kimseyle paylaşmayın.

4. Öğüt: Şifrelerinizi yönetmesini bilin.

Hepimizin yönetmesi gereken çok fazla şifre var. Yapılan en büyük yanlış aynı şifreyi tekrar tekrar kullanmak. Belki bir şifre yönetim programı kullanabilirsiniz. Ayrıca şifre belirlerken aşağıda belirtilen maddeleri de göz önünde bulundurun.

• Uzun parolalar kullanın - 20 veya daha fazla karakter önerilir.
• Güçlü bir karakter karışımı kullanın.(Sadece harfler ve rakamlar değil özel karakterler de kullanabilirsiniz.)
• Asla birden fazla site için aynı şifreyi kullanmayın.
• Parolalarınızı paylaşmayın ve bir yere yazmayın. (En yakın mesai arkadaşıma burdan selamlarımı iletiyorum. Kendisi bütün şifrelerini cüzdanında taşıyor malesef. Geçen yıl cüzdanını çaldırdığında bayağı korkmuştuk.)
• Parolalarınızı periyodik olarak, en az 6 ayda bir güncelleyin (90 gün daha iyidir).

5. Öğüt: Tıkladığınız yere dikkat edin!

Bilinmeyen web sitelerini ziyaret etmekten veya güvenilir olmayan kaynaklardan yazılım indirmekten kaçının. Bu siteler genellikle bilgisayarınızı otomatik olarak ve genellikle sessizce tehlikeye atacak kötü amaçlı yazılımlar barındırabilir. E-postadaki ekler veya bağlantılara şüpheyle yaklaşın ve herhangi bir güvensizlik duyuyorsanız tıklamayın.

6. Öğüt: Cihazlarınızı asla gözetimsiz bir şekilde bırakmayın.

Cihazlarınızın fiziksel güvenliği, teknik güvenliği kadar önemlidir. Dizüstü bilgisayarınızı, telefonunuzu veya tabletinizi herhangi bir süreliğine yanınıza alamıyor veya bırakmanız gerekiyorsa, başka hiç kimsenin kullanamaması için kilitleyin. Bir flash diskte veya harici diskde önemli bilgiler tutarsanız, bunların da kilitli olduğundan emin olun. Masaüstü bilgisayarlarınızı kullanmadığınızda sistemi kapatın veya ekranınızı kilitleyin. Kötü niyetli kişiler cihazınıza siz yokken casus yazılımlar yükleyebilirler.

7. Öğüt: Kişisel verilerinizi koruyun.

Kişisel verilerinizi (kredi kartı bilgileri, vb.) dizüstü bilgisayarınızda veya mobil cihazlarınızda saklamayın. Kişisel veri içeren dosyalarınızı artık ihtiyaç duyulmadığında sisteminizden güvenli bir şekilde kaldırın. Kişisel verileri saklarken veya aktarırken her zaman şifreleme kullanın.

8. Öğüt: Mobil cihazlarında  güvenlik seçeneklerini kullanın

• Cihazınızı bir PIN veya şifreyle kilitleyin ve asla açıkta bırakmayın.
• Yalnızca güvenilir kaynaklardan uygulama yükleyin.
• Cihazınızın işletim sistemini güncel tutun.
• İstenmeyen e-postalardan veya metinlerden gelen bağlantılara veya eklere tıklamayın.
• Kişisel bilgileri cihaza saklamaktan kaçının.
• Mobil cihazınızda kayıp veya hırsızlığı önlemeye yardımcı olan araçlar kullanın.
• Mobil cihazınızdaki verilerinizi belirli aralıklarla yedekleyin.

9. Öğüt: İnternet içeriklerini eleştirel olarak inceleyin.

Tartışmalı kişiler veya konular hakkında internette dolaşan ve genellikle kasıtlı olarak yayılan birçok sahte haber var. Çoğu zaman insanların korkuları ve endişeleriyle oynarlar veya kamuoyunu manipüle etmek için bu tip yayınlar yaparlar. Bu haberlerin doğruluğunu araştırmadan hemen sosyal ortamlarda paylaşmayın. Küçük çaplı bir araştırmayla sahte haberlerin maskesini kolayca kaldırabilirsiniz.

10. Öğüt: Antivirüs korumasını kullanın.

Paranıza kıyıp antivirüs yazılımı satın alın. Virüsten koruma programınızın etkin kalmasını sağlamak için yazılımı güncel tutun. İyi bir antivirüs yazılımı yukarıda bahsedilen olası bir çok tehlikeye karşı sizi yeterli olmasa da koruyabilir. Tehditlere karşı savunmasız olmaktansa antivirüs yazılımı kullanmak bizim almamız gereken önemli bir önlem bence. Şöyle açıklayayım; eğer evinizin kapısını kilitlemez hatta açık bırakırsanız en acemi hırsızlar bile evinizi soyar. (Burdan bilişim öğretmeni adaşıma selamlar. 😄)

11. Öğüt: Verilerinizi düzenli olarak yedekleyin.

Bunca güvenlik önlemine karşı sisteminizde virüsler cirit atıyorsa bilgisayarınızı temizlemenin en garanti yolu tüm fiziksel disklere format atıp sistemi yeniden kurmak olacaktır. Bu işlemi hızlandırmanın yolu daha önceden düzenli olarak yedekleme yapıyor olmanızdır.

Güvenliğinizi sağlamanıza yardımcı olacak bazı ek ipuçları:

· Güvenlik duvarı kullanın.

· Halka açık kablosuz erişim noktalarını kullanırken dikkatli olun. Havaalanlarındaki şifresiz Wi-Fi ağlarında, kafelerde veya otellerde suçlular verilerinizi gözetleyebilir veya cihazınıza kötü amaçlı yazılım yükleyebilir.

· Bilgisayarınıza taktığınız şeyler konusunda dikkatli olun. (flash sürücüler ve hatta akıllı telefonlar kötü amaçlı yazılım içerebilir.)

· Sosyal paylaşım sitelerinde paylaştıklarınıza dikkat edin.

· Hesaplarınızı şüpheli etkinlik açısından izleyin.

· Çevrimiçi işlemlerinizi özellikle bankacılık işlemlerinizi yalnızca güvenilir cihazlarda ve ağlarda yapın ve işlemlerinizi tamamladığınızda bu sitelerin oturumunu kapatın.

· Ebeveynler bu güvenlik ipuçlarını çocuklarına iletmeli ve onlara uyduklarından emin olmalıdır.

Aklıma gelen önlemler bunlar. Önereceğiniz başka yöntemler varsa yorum kısmında paylaşabilirsiniz. Beni takip etmeyi, bu konular ilginizi çekmiyorsa ilgisini çekebilecek olan tanıdıklarınıza blog sayfamı tavsiye etmeyi unutmayın. Hoşçakalın.